Mustafa Kemal Atatürk’ün önderliğinde, 19 Mayıs 1919’da Samsun’da başlayan o uzun ve eşsiz seyahat, işgal altındaki bir milletin bağımsızlık ateşini yakışını simgeler. Bu tarih, Türk milletinin yalnızca topraklarını değil, ruhunu da özgürleştirdiği bir milattır. Kurtuluş Gayreti, halkın her alanda zincirlerini kırdığı ve Cumhuriyet’e hakikat attığı birinci adımdır. Emperyal güçlerin dağıtıldığı ve umudunu kaybetmiş bir halkı yine ayağa kaldırma iradesinin dünyanın yüzüne bir tokat üzere çarpılmasıdır.
Bu bağımsızlık uğraşı, nihayetinde Cumhuriyet’in ilanıyla taçlandı, lakin bunun memleketler arası arenada da tescillenmesi gerekiyordu. Cumhuriyet’in temelleri, 24 Temmuz 1923’te imzalanan Lozan Antlaşması’yla sağlamlaştırıldı. Lozan, Türkiye’nin bağımsızlık çabasını tüm dünyaya kabul ettiren bir zafer ve Türkiye Cumhuriyeti’nin tapusudur. İsmet İnönü’nün Lozan’daki diplomatik zaferi, Türkiye Cumhuriyeti’nin milletlerarası hukuk nezdinde tanınmasını sağladı. İnönü, yalnızca Türkiye’nin haklarını savunmakla kalmadı; yeni Cumhuriyet’in onurunu ve bağımsızlık iradesini tüm dünyaya ilan etti. Lozan, yalnızca bir antlaşma olarak değil, Cumhuriyet’in kuruluş dokümanı niteliğinde kabul edilmelidir. (Lozan süreci ve İsmet İnönü’nün bu süreçteki rolü hakkında daha fazla bilgi edinmek isteyenlere Alev Coşkun’un Diplomat İnönü-Lozan kitabını tavsiye ederim.)
Ancak Cumhuriyet’e giden yol yalnızca zaferlerle dolu değildi. Osmanlı İmparatorluğu’nun son periyotlarında yaşanan çalkantılar, bu yeni nizamın neden kaçınılmaz olduğunu gösteriyordu. Osmanlı’nın son padişahı Vahdettin’in işgal güçleriyle işbirliği yapma eforları ve halkın bağımsızlık uğraşına karşı tavrı, milletin Cumhuriyet’i kurma kararlılığını daha da pekiştirdi. Vahdettin, güç bir periyotta tahta çıkmış, fakat şahsî çıkarlarını ve tahtını muhafaza uğruna halkın bağımsızlık dileğine sırtını dönmüş bir önder olarak tarihe geçti. Vahdettin’in bu periyottaki rolü üzerine yapılan tartışmalar hâlâ sürüyor. Fakat, dokümanlar Vahdettin’in ihanetini tartışmaya yer bırakmayacak biçimde gözler önüne seriyor.(Bu mevzuyu daha derinlemesine incelemek isteyen okuyucular için Alev Coşkun’un Vahdettin Dosyası-Hainlik Belgeleri kitabı değerli bir müracaat kaynağıdır.)
Cumhuriyet, sırf bir rejim değil; bir milletin tekrar doğuşunun, karanlıktan aydınlığa çıkışının en büyük sembolüdür. Mustafa Kemal Atatürk’ün ileri görüşlülüğüyle halkın özgür iradesine dayanan, esaretten ve geri kalmışlıktan kurtulan bir ulusun inşa ettiği bir tertip.
Cumhuriyet’in temelleri atılırken, bir siyasi ihtilalle hudutlu kalmadı. Toplumu her tarafıyla ileri taşımak, ona sadece özgürlüğü değil, bilimle, sanatla, tarımla donatılmış bir geleceği sunmak temel hedefti. Eğitimde yapılan ihtilaller, yalnızca yeni okulların açılması değil, halkın zihninde esaslı bir değişimin de başlangıcı oldu.
***
Peki bugün?
Cumhuriyet’in mirasını yaşatma konusunda önemli bir imtihandan geçiyoruz. Tarih boyunca çeşitli hallerde korunmuş, halkın iradesiyle güçlenmiş bu kıymetler, bugün, siyasi çıkar oyunları ortasında yıpranıyor. Ülkenin birlik ve bütünlüğüne bağlı olması gereken temel prensipler, ne yazık ki iktidarın yahut ittifakların şimdiki stratejilerine nazaran eğilip bükülüyor. Milliyetçiliğin sert savunucusu olarak bilinen Bahçeli’nin, APO’nun Meclis’e gelip konuşması istikametinde yaptığı davet, bilhassa milliyetçi tabanında derin bir hayal kırıklığı ve güvensizlik yarattı. Düşünsenize, bu öneriyi muhalefetten biri ortaya atmış olsaydı, o kişi muhtemelen çoktan kendini Silivri’de bulurdu… Lakin bu tabirler, Cumhur İttifakı’nın içinden, üstelik ülkede Kürt sorunu olduğunu bile kabul etmeyen, daha birkaç ay önce DEM Parti kapatılsın diyen bir genel liderden geldiğinde, siyasi stratejilerin bir modülü olarak o denli ya da bu türlü tolere edilebiliyor.
Cumhurbaşkanı da Bahçeli’nin bu telaffuzuna dayanak vererek aslında büyük ve ortak bir siyasi atağın varlığını gözler önüne seriyor. Bu ortada evvelce atılan birtakım adımların; Bahçeli’nin DEM Partili milletvekillerinin elini sıkması, yeniden Bahçeli’nin Özgür Özel’e, “Birbirimizi kırmıyoruz inşallah. Üzülme. Bazen siyaseten söylememiz gerekenler oluyor,” demesi ve Özgür Özel’in Selahattin Demirtaş’ı ve Doğu ve Güney Doğu Anadolu vilayetlerini ziyaret etmeye başlaması ve ama Ankara’daki akından sonra ziyareti yarım bırakarak dönmesi…
Bu sürecin temelleri aslında daha da gerilere uzanıyor. Özgür Özel idaresi ile iktidarar ortasındaki normalleşme/yumuşa atılımları, Kuzey Irak idaresiyle üst seviye temaslar, hatta Neçirvan Barzani’nin Türkiye’ye davet edilmesi üzere adımlar, bu hazırlıkların bir modülü olarak okunabilir.
Aslında şayet Bahçeli sahiden bu probleme güzel hazırlanmış olsaydı, daha doğrusu bu adım, onun kendi bağımsız kararı olsaydı, etrafında danışacağı akil beşerler ona bölgedeki güç istikrarlarını ve milletlerarası aktörlerin rolünü hatırlatırdı. Silah ve finansman, örgütün gerçek işverenini belirler ve bu denklemin arkasındaki güç Amerika’dır. ABD, kendi çıkarları gereği, bölgede denetim sağlayabileceği bir çatışma ve dengesizlik durumunu sürdürmek istiyor. PKK, ABD’nin aparatıdır. Bu nedenle, gerçek manada bir barış sürecini istemesi mümkün değildir.
Ancak olağan Franklin D. Roosevelt’in dediği üzere; “Politikada hiçbir şey kazayla olmaz. Olmuşsa, o denli planlanmıştır.”
İlk tahlil sürecini hatırlayalım. Abdullah Öcalan örgüte silah bırakma, bırakmayanlara ise Türkiye hudutlarının dışına çekilme daveti yapmıştı. Lakin örgüt onu dinlemedi. Kandil ve Kuzey Suriye’deki yapılar, Türkiye’nin güneydoğusunda Rojava gibisi özerk bir bölge kurma hayaliyle hareket ediyorlardı. Bu süreçte, hendek kazmalar, çok silahlanma ve Suriye’nin kuzeyinde alınan aralık, örgütün bu istikametteki maksatlarını güçlendirmişti. Ayrıyeten zeten örgütün asıl yönlendiricisi diğer güçlerdi. Hasebiyle örgütün Öcalan’ı dinlemesi mümkün değildi, dinlemedi. Dinlemez. Kuzey Suriye’de Cemil Bayık’ın liderliğinde, ABD tarafından eğitilen ve silahlandırılan yaklaşık 100 bin kişilik bir paralı güç, örgütün buyruklarını Washington’dan almasına imkan sağlıyor.
O periyotta tahlil sürecinin başarısızlığında, Türkiye içindeki siyasi hesaplar da büyük rol oynadı. Erdoğan, Kürt oylarını kazanmaya yönelik bir strateji geliştirmeye çalıştı lakin işlemedi. Zati seçimden sonra da süreç alt üst oldu ve tahlil süreci diye bir şey kalmadı.
Gerçekçi olalım: Öcalan’ın Meclis kürsüsünde yapacağı rastgele bir konuşma, PKK’nın dağılıp gitmesini sağlayamaz. PKK, Türkiye’nin iç sıkıntısından çok artık Amerika, İsrail, Avrupa, İran, Irak, Suriye ve bölgedeki öteki aktörlerin stratejik bir kozu haline gelmiş durumda. Bugün masada tek taraflı bir muahede değil, çok aktörlü ve karmaşık bir oyun oynanıyor. Yani bu denklemde asıl sıkıntı, Türkiye’nin artık yalnızca PKK ile değil, bölgede kelam sahibi olan güçlerle de başa çıkma zorunluluğudur.
40 yılı aşkın müddettir güvenlikçi siyasetlerle çözülmeyen Kürt sıkıntısının, birkaç siyasi hareketle hallolmasını beklemek, halkın aklıyla alay etmekten öteki bir şey değil.
Öte yandan silahın tek başına tahlil olmadığı da artık anlaşılmalıdır, zira örgütün beslendiği kaynak kurutulmadıkça yeni ögeler daima olarak katılmaya devam ediyor. Geçen sene Genelkurmay’da yapılan bir toplantıda 2015’ten beri 70 binden fazla teröristin öldürüldüğü belirtilmişti. Fakat bu sayı her seferinde yenileniyor. Silahla ne yazık ki üstesinden gelinmiyor, kökler kurutulamıyor. Hatta son devirde Ahmet Türk üzere birtakım bölge temsilcileri de bu duruma dikkat çekerek, tahlilin sadece tüzel çerçevede, sağduyulu ve yapan bir yaklaşımla mümkün olduğunu belirtiyor.
Türkiye, nitekim bir hukuk devleti olabilse ve samimi bir biçimde Avrupa Birliği standartlarını hedefleyen kurum ve kurallarla ilerlese, terör örgütlerinin faaliyet alanı doğal olarak daralacak, örgütün beslenme kaynakları kuruyacaktır. Lakin hukuk sistemi askıda olan bir ülkede çok zor…
Bu sebeple, sorunun tahlilinde sadece askeri değil, türel ve diplomatik yollara de yük vermek gerektiği açıkça ortadadır.
Tüm bunlara eş vakitli olarak, “Etki Ajanlığı Yasası” diye bir yasa taslağı komiteden geçiyor, Meclis’e geliyor, tesir ajanlığını da içeren kanun teklifinin 13 hususu muhalefetin tüm itirazlarına karşın kabul ediliyor. Bu yasa, toplumsal muhalefeti sindirmek için ortaya atılmış, demokratik bir ülkede yaşamadığımızın bir kabulüdür aslında. Cumhuriyet’in bağımsızlık, özgürlük ve hukuk üzere temel bedelleriyle uyumlu olmayan bu yasa, tam da milliyetçi bir liderin PKK lideri APO’ya yeşil ışık yakan telaffuzlarıyla birebir anda gündeme getiriliyor. Pekala bu büyük fotoğraftaki tutarsızlığı nasıl açıklayabiliriz?
Erdoğan’ın Bahçeli’ye methiyeler dizerek bu çıkışını desteklemesi ve Özgür Özel’e, (“yanaşma” siyasetleri için) teşekkür ederek onun da ülkenin sıkıntılarına yaklaşımını övmesi, “ikinci açılım süreci” istikametinde kesin bir adım olarak okunabilir. Akabinde Erdoğan, Meral Akşener hakkında açtığı tüm davalardan feragat ettiğini duyurdu.(Bu atak, Akşener’in Kılıçdaroğlu’nun seçilmesini engelleyerek vazifesini yerine getirdiği ve Erdoğan’ın buna bir mükafatla karşılık verdiği formunda de yorumlanabilir.)
Erdoğan bir yandan Kürt meselesini çözen önder olarak tarihe geçmek, bir yandan da Kürtlerin dayanağıyla iktidarını uzatmak istiyor olabilir. Bir taşla birkaç kuş vurma stratejisi…
Ancak iktidar bir yandan bölgesel problemlerden, beka meselesinden, büyük coğrafik ve siyasi planlarından bahsediyor. Birtakım stratejik adımlar, yüksek perdeden yapılan açıklamalarla kamuoyuna duyuruluyor. Birebir vakitte Abdullah Öcalan’ı meclise getirme üzere tartışmalı planlar da gündeme getiriliyor. Fakat, tesir ajanlığı yasasının kabul edilmesi ve bir gece vakti, Türkiye’nin en kalabalık ilçelerinden birinin, Esenyurt’un belediye başkanı, Kürt halkında karşılığı olan akademisyen bir ismin, Ahmet Özer’in konutundan alınması, makamına kırılarak girilmesi üzere olaylar, iktidarın bu yeni açılım sürecine dair samimiyetinin sorgulanmasına yol açıyor.
Özer’in, Remzi Kartal ile 2015’te yaptığı telefon görüşmesine binaen, (ki 2014 yılında, açılım sürecinde, birebir Remzi Kartal ile Hüseyin Yayman birlikte yemek yiyor…) Kandil ile münasebetleri olduğu öne sürülerek tutuklanması ve yerine çabucak, bir gece evvel Beyoğlu kaymakamı olmasına karşın sonraki gün İstanbul vali yardımcısı yapılan Can Aksoy’un kayyım olarak atanması, hukuk devleti prensibiyle bağdaşmayan bir tavır olarak eleştiriliyor. Birinci tahlil süreci devrinde Dolmabahçe’de, Oslo’da yapılan görüşmeler ve yeniden bugün başlatılmaya çalışan yeni açılım süreci düşünüldüğünde, Ahmet Özer’in o devirde yaptığı görüşmeler öne sürülerek, 9 sene sonra bugün tutuklanması, nereden bakarsanız tutarsızlık, nereden bakarsanız samimiyetsizlik olarak algılanıyor. Muhalif duruşları bastırma niyetini pekiştiren bir öteki örnek ortaya çıkıyor. Bu ikili hal, hükümetin nitekim toplumsal barış mı yoksa siyasi hesaplar mı güttüğüne dair kamuoyunda önemli kuşkular yaratıyor.
Esenyurt ilçesinin yine yapılanma sürecinde olması da düşünülmesi gereken bir öbür gerçek. Bu ilçe, İstanbul’un en geniş alanlarından birini kaplıyor ve evvelki AKP’li idarenin yolsuzluklarıyla gündeme gelmişti. CHP belediye idaresini devraldığında, buranın devasa borçları kamuoyuna ilan edilmiş ve Türkiye’deki en borçlu belediye olarak kayıtlara geçmiştir.
Esenyurt’un kentsel potansiyeli, geniş ve bakir alanlarıyla dikkat çekiyor ve ağır göç alıyor, bu da bölgenin rant bedelini artırıyor. AKP’nin bu bölgenin CHP’nin elinde kalmasına daha fazla dayanamamasının altında yatan asıl sıkıntılardan biri bu değerli rantın kesilmiş olması olabilir mi?
Sonuç olarak Ahmet Özer’in vazifeden alınması, hem Kandil’e hem de Esenyurt’un ekonomik potansiyeline ve rantına dair bir ileti olarak kıymetlendirilebilir.
Öte yandan CHP’li Esenyurt Belediye Başkanı’nın tutuklanması ve kayyımın atanması bir başlangıç, İmamoğlu’nun dediği üzere bir “fragman”. Hatta “normalleşmeye atanan bir kayyım” olarak bile değerlendirilebilir… CHP bu saatten itibaren yeni, sert ve demokratik bir çaba sürecine hazırlıklı olmalı. Zira iktidar belli ki önümüzdeki seçimleri almak için elindeki bütün kozları oynayacak…
Bu ortada Esenyurt’un en büyük meydanı olan Cumhuriyet Meydanı’nda gerçekleştirilen CHP mitinginde, ilçe ölçeğinde azımsanmayacak bir kitle toplandı; bu bir başarıydı. CHP’nin bu cins aktiflikleri ve bu duruşu sürdürmesi, kelamının güç kazanması ve adresine, gayesine ulaşabilmesi için hayati ehemmiyet taşıyor. Hukuk tanımayan bir idare karşısında CHP’nin sesini daha da yükseltmesi, alanları terk etmemesi ve erken seçim talebini daima gündemde tutması gerekiyor.
Bu ortada Erdoğan’ın, Esenyurt sokaklarında terörün kol gezdiği biçiminde yaptığı açıklamaları ise bölgedeki güvenlik güçlerinin aktifliğini sorgulatmaz mı beşere? Oralarda terör kol gezerken oradaki kolluk kuvvetleri, emniyet müdürlüğü, jandarma ne iş yapıyordu pekala, göz mü yumuyor?
Bu cins tutarsız açıklamalar ve çelişkili adımlar, iktidarın, 22 yıldır süregelen (ve bir kısmının şahsen kaynağı olduğu) sorunların tahlilinde önemli bir adım atıp atamayacağına dair kuşkuları artırmakta ve siyasi hareketlerinin toplumsal barış ve istikrar ismine ne kadar tesirli olabileceğini sorgulatmaktadır.
***
Bugün Bahçeli’nin yaptığı bu çıkışın temelinde ne yatıyor? Erdoğan’a alan açmak, meclistekilere daha tatlı gözükmek, tahminen kendince sükuneti sağlamak… Görünen o ki, Cumhur İttifakı ve Erdoğan, toplumsal dayanağın erimesine karşı tahlil üretmek yerine siyasi cephaneliklerini birer birer ortaya koyuyor. Bahçeli’ye Öcalan konusunda bir açılım yaptırmak, Kürt seçmeni tekrar kazanmayı amaçlayan bir stratejinin kesimi olabilir.
Üstelik bu, bilhassa seküler Kürt seçmende yeri olan Demirtaş içeride tutularak yapılmaya çalışılıyor. Yani aslında bilhassa, AKP’ye meyilli olan muhafazakar Kürt seçmen tabanını pekiştirmek hedefleniyor olabilir.
Diğer bir amaç de, siyaseti mühendislik yoluyla şekillendirmek, Meclis’te 400 milletvekili sayısına ulaşarak Erdoğan’a ömür uzunluğu başkanlık yolunu açmaktır. 50+1’i bir daha yakalamayacağı muhakkak olan Erdoğan için 50+1 kuralını ortadan kaldırmak… Bu yolda anayasayı değiştirmek ve Cumhurbaşkanlığı için iki periyot hududunu kaldırmak, otoriter bir yapıyı daha da pekiştirmek ve seçmenin iradesini görmezden gelerek kanunları kendi lehine düzenlemek…
İktidarın, yitirdiği oyları yine kazanma ve Erdoğan’a alan açma dileğinin ötesinde, halkın unutmasını istediği diğer sıkıntılar var: İktisadın çöküşü, gelir adaletsizliği, enflasyon, bayan cinayetleri, sıhhat ve uyuşturucu çeteleri, toplumdaki ahlaki çözülme…
Bu tıp periyotlarda hükümetler, kendi otoritelerini pekiştirmek ismine güvenlik siyasetlerini ön plana çıkarır; “topraklarımıza göz diken iç ve dış düşmanlar” başlığı altında halkta kaygıyı perçinleyerek, içerideki gerçek toplumsal sıkıntıların görmezden gelinmesini sağlarlar.
Bu noktada dışarıyla ilgili sebepler de elbette öne çıkıyor. İsrail’in yayılmacı siyasetini destekleyen Amerika. Kuzey Irak ve Kuzey Suriye’deki oluşum… İsrail’in Lübnan’a, İran’a girmesi… Kuzey Suriye’de zati artık devletleşme sürecine girilmiş, bir tek ilan edilmesi kalmış. Orada bir Kürt devletinin ilanı iktidarı içeride önemli manada sıkıştıracak. Tüm bunlara karşı içeride, Abdullah Öcalan’a çağrıyı, Bahçeli’ye, sözde en milliyetçi parti liderine yaptırarak Apo aracılığıyla bu srüreci ötelemek, örgütü dağdan indirmek ve PKK aparatını Amerika’nın elinden almak üzere ham bir hayalin peşindeler.
***
Bir ülkenin en kritik savunma sanayi tesislerinden birine, TUSAŞ’a, güpegündüz, “ayakkabı numarasına kadar bilinen(!)” teröristlerce yapılan bu menfur atak, güvenlik ve liyakat konusundaki zafiyetleri çarpıcı biçimde gözler önüne seriyor. Türkiye’nin kalbinde, Ankara’nın merkezinde gerçekleşen bu hücum, savunma endüstrimizin güvenliği açısından telaş verici bir ihtar. Orada, sadece misyonlarını yapan suçsuz beşerler sevdiklerinden, hayatlarından koparıldı. Hatta bu bireyler ortasında kanser tedavisi görüp hayata tutunmayı başaran aydınlık beşerler da vardı… Ne acı.
Teröristler bir taksiye biniyor, taksici öldürülüyor, cesedi bagaja koyup saatlerce yol alıyorlar, ta ki TUSAŞ’a ulaşana kadar. Ülkenin en kritik tesislerinden birine, güpegündüz, bu derece rahat bir halde ulaşabiliyor olmaları, güvenlik sistemimizin derin bir sorgulama gereksiniminde olduğunun en net göstergesi.
Bir ülkenin savunma sanayi, rastgele bir üretim tesisine benzemez; hele ki kritik bir güvenlik zaafiyetiyle yüz yüze bırakılması, affedilemez bir ihmaldir. Hain taarruzun akabinde öğreniyoruz ki Türkiye’nin en kıymetli savunma sanayi tesislerinden biri olan TUSAŞ, bir özel güvenlik şirketine emanet edilmiş durumda! Pekala, savaş teknolojileri üreten, ülkenin güvenlik geleceğini şekillendirecek böylesine kritik bir kurumun güvenliği, özelleştirilebilir mi? Amerikan savunma sanayii tesislerinin, Almanya’nın, Rusya’nın, hatta İran’ın bile savunma sanayii tesislerinin korunmasında gösterilen itina ve ciddiyet ortadayken, bizdeki bu zaafiyetin açıklaması nedir?
Amerika’da Pentagon’a ulaşmak, bir dizi güvenlik bariyerini aşmayı gerektirir. Orada tesisin dış duvarına bile yaklaşmak mümkün değilken, TUSAŞ üzere bir tesisin, adeta bir çikolata fabrikası üzere korunması, ne yazık ki ülkenin savunma endüstrisine yönelik tedbirsizliğini gözler önüne seriyor. Amerika’da en âlâ eğitimli kolluk kuvvetleri, hassasiyetle seçilmiş güvenlik güçleri tarafından korunan bu çeşit tesisleri bizde bu derece “sahipsiz” bırakmak ne kadar acı. Meğer ki bu tesisler, ülkenin bağımsız savunma gücünün teminatı; özel güvenlik taşeronluğuna devredilemeyecek kadar değerli ve kritiktir.
Bu hücum, adeta Amerika’nın, “Senin en kritik tesisini vururum” bildirisi üzeredir; PKK burada yalnızca bir aparat, emperyal güçlerin elinde bir araçtır.
Ayrıca taarruzun Erdoğan’ın BRICS tepesi için KAZAN’da bulunduğu bir vakitte, TUSAŞ’a, Ankara’nın KahramanKAZAN ilçesinde gerçekleşmiş olması da dikkat cazip. Bu, adeta Amerika’nın “BRICS’te olmana karşıyım” iletisini verdiği manasına geliyor. Sembollerin son derece tesirli olduğu Orta Doğu ve Doğu coğrafyasında, siyasetlerini semboller üzerinden geliştiriyor. Atağın zamanlaması ve yeri, memleketler arası güç dengelerindeki gerginliklerin ve Türkiye’nin bağımsız dış siyaset atılımlarının nasıl baskı altına alınmaya çalışıldığının göstergesi üzere görünüyor.
Ülkenin kendi topraklarında ürettiği savaş teknolojilerini, bu teknolojilerden ürken ve karşı cephede olan güçlerin çarçabuk amaç alabiliyor oluşu da olayın çarpıcı başka değerli iletisidir.
Bu akın, PKK’nın açıkça “Öcalan’ın davetlerini dinlemiyoruz, dinlemeyeceğiz,” iletisi vermesi olarak yorumlanabilir. Akının gayesi, örgütün Öcalan’ın barış davetlerinden bağımsız hareket ettiğini ve devletin en korunaklı savunma sanayi kuruluşlarından birine sadece iki bireyle atak düzenleyebilecek kadar güçlü olduklarını göstermekti. Bu taarruz, PKK’nın kendi “gündemini” sürdürmeye devam edeceğini çarpıcı bir halde ortaya koyuyor.
Artık iktidar cephesinin, PKK’nın bu etapta bir tahlil sürecine girme ya da barış ortamı yaratma niyetinde olmadığını görmesi gerekiyor. Artık Bahçeli’nin çıkışları ile kamuoyunun reaksiyonu ölçülmeye çalışılıyor. Fakat kamuoyunda bu tıp atakların seçim kazanma gayesi güttüğüne dair genel ve haklı bir kuşku var. Bu nedenle, itimadın tekrar inşası güç gözüküyor.
Sonuçta, bu çeşit tesislerin korunması, devletin en temel vazifelerinden biriydi. Şayet bir devlet, en stratejik kurumunu bile koruyamayacak durumda bırakılıyorsa, burada bir idare zaafiyeti değil, tıpkı vakitte bir liyakat krizi de kelam mevzusudur.
Peki atak duyulur duyulmaz birinci iş olarak toplumsal medya ağlarının yavaşlatılması na ne demeli? Kusurların ve eksikliklerin toplumun gözünden kaçırılma çabası… Toplumun yansısından ve tenkitlerinden korkan iktidar, yanılgıların üstünü kapatma yoluna başvuruyor. Halbuki bu çeşit bir felakette, alınacak en sağlam hal; şeffaflık, sorumluluk ve toplumun inancını tazeleyecek adımlardır.
Bahçeli’nin açılım telaffuzlarının çabucak akabinde bu türlü bir taarruzun gerçekleşmesi dikkat cazibeli. Hain taarruz için TUSAŞ’ın seçilmesi, toplumsal itimadı daha da sarsmak ve halkın devletine olan inancını tabana çekmek için yapılmış bir operasyon olarak okunabilir.
Silah ve para kimdeyse örgüt onun aparatırıdr ve lakin sahibine hizmet eder. Ülkenin gözbebeği savunma sanayi tesislerinin bahtı, PKK’nın ipini tutan emperyal güçlerin açık tehditleri karşısında makus tarafa gerçek eğilirken, ülkenin idare takımı olayları yalnızca lanetleyerek geçiştiriyor. Meğer devleti yönetenlerin misyonu lanet okumak değil; tedbir almak, halkına inanç verecek güçlü bir duruş sergilemektir.
Diğer yandan ülkede halk artık olayları daha net görebiliyor. Bahçeli güvenlik bahislerini öne çıkarıyorsa ve bombalar patlıyorsa, halk bunun yaklaşan bir seçimin habercisi olduğunu anlıyor. Cumhur ittifakı köşeye sıkışmaya başladığında, oy oranlarıyla ilgili korkular görülmeye başladığında bir yerlerde bombalar patlayabiliyor. Bilhassa seçim ufukta belirdiğinde PKK ile temasa yönelik telaffuzların arttığı görülüyor.
Bu bağlamda, CHP’nin bu siyasetin art planını göremeyerek iktidarın kurguladığı stratejilere uygun adımlar atması da halk tarafından eleştiriliyor. Örneğin, CHP’nin Beşiktaş’ta düzenlediği “Teröre ve Şiddete karşı Ömür Hakkı” mitingine iştirak beklenenin çok altında kaldı. Bunun sebeplerinden tahminen de en değerlisi, CHP’nin, iktidarın sıkıntılı güvenlik siyasetlerine dolaylı bir katkı sunduğu izlenimininin oluşmasıdır. Bu miting, iktidarın bu siyasi atağına hizmet eder nitelikte okunduğu için beklentiyi karşılamadı. CHP’nin kalelerinden Beşiktaş’ta bile alanın tam manasıyla dolmaması, İmamoğlu’nun, düşük iştirak karşısında topluluğa hitap etmemesi, verilen reaksiyonun özeti üzereydi. Zati miting daveti İmamoğlu tarafından yapılmamış, hatta aslında İmamoğlu bu toplantının yapılmasına da karşıydı. Miting, İmamoğlu’na karşın planlanmıştı. Özgür Özel ve etrafındaki takım, kendine kılavuz edindiği iktidarın rüzgarına kapılmış biçimde siyaset belirliyor. İktidarın elini sıkıyor ve bu fotoğraf, CHP seçmenini yaralıyor…
Halbuki iktidarın muhalefet ile ilgili tek maksadı lakin, CHP’yi kendi içinde birbirine düşürmek, muhalefeti parçalamak, fay sınırlarını derinleştirmek ve yanına çekebileceği muhalefeti de yanına almak olabilir.
Ancak CHP’nin kendi stratejilerini iktidarın siyasi mühendislik ataklarından bağımsız formda şekillendirmesi gerektiği görüşü, kamuoyunda giderek daha fazla dayanak buluyor.
Bu ortamda Türkiye’de kararsızlar cephesinin büyümesi göze çarpıyor. Kamuoyu yoklamalarında, CHP’ye daha evvel dayanak vermiş seçmenler ortasında kararsızlık artarken, Özgür Özel’in bu kararsızlar cephesini şuurlu ya da bilinçsiz olarak büyüttüğü görülüyor.
Mansur Yavaş’ın ise kamuoyu yoklamalarında İmamoğlu’nun önüne geçmesi ve “sakin güç” olarak nitelendirilmesi, liderlik konusunda yeni bir alternatif olarak öne çıkmasını sağlıyor. Yavaş’ın, birinci tahlil sürecinin yanlış yönetilmesini eleştirerek, ikinci açılım sürecinin, iki kişi ortasında sonlu kalmadan, daha şeffaf ve kapsayıcı bir biçimde, Parlamento ve kamuoyu nezdinde ele alınması gerektiğini vurgulaması, daha sağlam bir politik duruş sergilediğini gösteriyor.
Bu durum, CHP’nin stratejilerini tekrar gözden geçirmesi ve iktidarın gölgesinde kalmadan bağımsız bir yol haritası çizmesi gerektiğine işaret ediyor. Partinin, farklı yaklaşımlar ortasındaki dengeyi sağlamak ve genişleyen kararsız seçmen kitlesini yine kazanmak için daha net ve dengeli siyasetler geliştirmesi ehemmiyet taşıyor.
***
Saldırının gerisindeki emperyalist oyun, Türkiye’nin bölgesel rolünü ve bağımsızlığını baltalamaya yönelik derin stratejilere dayanıyor. Türkiye, Balkanlar’dan Kafkasya’ya, Orta Asya’dan Ortadoğu’ya geniş bir tesir alanına sahip; Arnavutluk, Makedonya, Azerbaycan ve hatta Kuzey Kafkasya üzere bölgelerle güçlü kültürel ve tarihi bağları bulunuyor. Emperyalizmin kederi, Türkiye’nin bu geniş coğrafyada aktif bir güç haline gelmesini engellemek; Türkiye’nin kendisiyle meşgul olmasını sağlamak ve bu esaslı Cumhuriyet’i zayıflatmak.
Amerika’nın bölgedeki bir öteki maksadı de İsrail’in güvenliğini sağlamak. Bu çerçevede Arapları kendi ortalarında, Türkleri Araplarla ve Kürtlerle daima bir tansiyon içinde tutarak, bölgenin kendi iç sorunlarıyla uğraşmasını istiyorlar. Türkiye, Arap dünyası ve Kürtlerle ortasındaki uyuşmazlıklarla boğuşurken, İsrail de hudutlarını genişletme yolunda rahatça ilerleyebiliyor. Gazze’den sonra Lübnan ve Suriye üzere bölgelere yönelen İsrail, sonlarını Türkiye’ye kadar genişletme peşinde; yarın öbür gün Türkiye, bu genişlemenin yeni komşusu olacak. Pekala, Amerika? Elbette bu yayılmayı teşvik ediyor. Türkiye’nin güney hududunda bir tampon bölge oluşturarak İsrail’e dayanak sağlamak kıymetli bir hedef…
Emperyalizmin bu bölgesel stratejisinin ana amacı, Türkiye’yi kendi gücünden, tarihi hinterlandından ve kurucu unsurlarından koparmak, onu yalnızlaştırarak yönetilebilir hale getirmektir. Ülkenin dikkatini içerideki meselelere ağırlaştırarak ve onu Cumhuriyet’in kurucu bedellerinden uzaklaştırarak, oyun daha da derinleştiriliyor.
***
PKK sorununun art planında global güçlerin bölgedeki çıkar çatışmaları ve Türkiye’nin iç siyaseti yer alıyor. 1980’lerden bu yana yaşanan pek çok olayın bölgedeki sıkıntılarla ilgisi vardır. 24 Ocak Kararları, ardından gerçekleşen 12 Eylül askeri darbesi siyasi ve toplumsal açıdan Cumhuriyet’in demokratik temellerine önemli bir darbe vurmuştur. Bu süreçte aydın kesim de, genç beyinler de ve ilerici hareketler de sindirilmiş ya da direkt tasfiye edilmiştir.
PKK’nın güçlenmesinde ve bölgedeki tesirinin artmasında, bilhassa 1990’larda Çekiç Güç’ün Kuzey Irak’ta konumlanması ve Kürt nüfusa yönelik siyasetlerin tesiri göz arkası edilemez. Turgut Özal periyodunda, bu güç istikrarları tekrar şekillenirken, PKK üzere kümeler da dış dayanaklarla daha aktif hale gelmiştir. SHP-DYP koalisyonu devrinde DEP’li 6 milletvekilinin tutuklanması… Daha sonraki süreçte, Ecevit’in başbakanlığı periyodunda Öcalan’ın Türkiye’ye getirilmesi…
Türkiye, tüm bu süreçte demokrasiyi tam manasıyla içselleştirip siyasi yapısında liyakatli bir nizam sağlayabilseydi, bugn PKK ve bezeri ögelerin tam manasıyla bir dış aparat olarak kullanılmasını engelleyebilirdi. Nitekim de Türkiye’de uzun müddettir çözülmemiş bir Kürt sorunu vardı. PKK’nın bu ölçüde güçlenmesinin altında yatan temel nedenlerden biri, Kürt probleminin bilhassa sağ milliyetçi iktidarlar tarafından görmezden gelinmesiydi. 40-50 yıldır devam eden bu sorun için bir tahlile ulaşmak mümkün olmadı. Akan kan devam etti.
Bugün gelinen noktada, tahlil sürecinin temelinde Misak-ı Ulusal sonları ve Anayasa’nın birinci dört unsuru üzerine kurulacak bir uzlaşma yatıyor. Bu unsurlar üzerinde mutabakata varıldıktan sonra demokrasi, hukuk ve eşit yurttaşlık prensipleri çerçevesinde tüm taraflarıyla bir tahlil konuşulabilir. Ülkenin kendi içindeki bu barışı sağlamak, Ortadoğu’da yine çizilmek istenen hudutlar ve kanla yazılan yeni haritalar ortasında hayati kıymet taşıyor. Güçlü bir Türkiye, her şeyden evvel kendi yurttaşlarıyla barış içinde olmalı; bu, demokrasi ve hukukun üstünlüğünün tesis edilmesini gerektiriyor.
Ancak, anayasa ve hukuk tanımayan, muhalif sesleri susturarak iktidarda kalmaya çalışan bir idareyle bu tahlilin sağlanması mümkün görünmüyor.
CUMHURİYET’İN GELDİĞİ NOKTADA ÖZ ELEŞTİRİ
Cumhuriyetin geldiği durumu anlamak için, Atatürk’ün Türkiye’yi inşa ederken attığı esaslı adımları ve bu yapıların nasıl zayıflatıldığını tarihi bir perspektiften kıymetlendirmek gerekir.
Mustafa Kemal ve arkadaşlarının başlattığı Cumhuriyet ihtilali, Osmanlı’nın son yıllarındaki dağılma ve çöküş periyodunda büyük bir sorumluluk üstlenmiş idealist genç subayların yapıtıdır.
Osmanlı İmparatorluğu 19. yüzyılda giderek daha fazla toprak kaybedip, Batı’nın baskısı ve iç isyanlarla zayıflarken, yükselen milliyetçilik akımlarının tesiriyle ve bunları yönetemediği için yıpranırken, çağdaşlaşma adımlarını tam olarak atamamış, askeri yeniliklerin yanı sıra devlet kurumlarını ve kurumsal yapısını güçlendirememiş, çağın gelişimine ayak uyduramamıştır. Osmanlı, demokrasi, hukuk, adalet ve insan hakları bahislerinde geri kalmış, 20. yüzyıl başına kadar toprak mülkiyetine dayalı bir sistem sürdürmeye çalışmıştır. Toplumsal ve idari yapılarını yenilemekte yavaş kalmıştır.
Bu arada İttihat ve Terakki Cemiyeti üzere yenilikçi hareketler doğdu. (Başlangıçta devletin anayasal nizama kavuşmasını ve Meclis-i Mebûsan’ın yine açılmasını hedefleyen bâtın bir dernek olarak kuruldu. Anayasanın kabul edilmesi ve İkinci Meşrutiyet’in ilanıyla birlikte örgüt, İttihat ve Terakki Fırkası ismi altında iktidarı denetleyen bir siyasi partiye dönüştü. 1913 yılında gerçekleştirilen Bâb-ı Âli Baskını’ndan sonra idarede hakim pozisyona gelmişlerdir. Üyeleri “İttihatçılar” olarak bilinen bu cemiyet, 1918 yılında kendini feshetmiş ve üyelerinin değerli bir kısmı Ulusal Uğraş’ta yer almıştır.) Enver Paşa, Talat Paşa ve Cemal Paşa üzere isimler, Osmanlı’nın güçsüzleşen idaresinden duydukları memnuniyetsizlikle hareket ederek bu genç subay hareketinin başkanları ortasında yer aldılar. Bu subaylar, bilhassa Meşrutiyet’in ilanını sağlamak için kıymetli gayretler sarf ettiler ve 1908’de II. Abdülhamid’in baskıcı idaresine karşı Meşrutiyeti ilan ederek Meclis-i Mebusan’ın yetkilerini tekrar kazandırdılar. Mahmud Şevket Paşa’nın komutasındaki Hareket Ordusu, 31 Mart Olayı olarak bilinen ayaklanmayı bastırarak Abdülhamid’i devirdi ve anayasal sistemi tekrar kurdu. Aydın subaylar, Osmanlı İmparatorluğu’nu, düştüğü bataktan çıkarmak için deva arıyordu…
Enver Paşa, İttihat ve Terakki’nin önde gelen önderlerinden biri olarak Osmanlı’nın son yıllarında tesirli bir figürdü. 1913 Babıali Baskını ile İttihat ve Terakki’nin iktidara gelmesinde büyük rol oynadı. Daha sonra savaş bakanı olarak Osmanlı’yı Almanya ile müttefik yaparak I. Dünya Savaşı’na soktu. Fakat, bu devirde yaşanan başarısızlıklar, savaşın sonunda Osmanlı İmparatorluğu’nun çöküşünü hızlandırdı. Cumhuriyet periyodu başkanları olan Mustafa Kemal ve Kazım Karabekir üzere isimler, Enver ve öteki İttihatçıların siyasetlerini eleştirerek, yeni Cumhuriyet’in istikametini belirlediler.
Enver Paşa’nın Sarıkamış mağlubiyeti üzere başarısızlıklar, Osmanlı’nın çöküşünü hızlandırmıştır. Enver Paşa, Osmanlı’yı kurtarmak ve doğuda yeni bir Türk-İslam devleti kurmak hedefiyle Turancılık hayali peşinde koşmuş, Kafkasya ve Orta Asya’da Türk birliği için ordular kurma eforuna girişmiştir. Lakin bu ham hayal, başarısızlıkla sonuçlanmış ve Enver Paşa Orta Asya’nın steplerinde hayatını kaybetmiştir.
Cemal Paşa ve Talat Paşa da misal bahtlara sahip olmuştur. Cemal Paşa, Ermeni komitacılar tarafından Tiflis’te, Talat Paşa ise Almanya’da suikaste uğrayarak öldürülmüştür. Bu üç önder, yalnızca kendi sonlarını hazırlamakla kalmamış, birebir vakitte koskoca bir imparatorluğun çöküşüne de selam durmuşlardır. Bu başkanların hayatları ve sonları, Osmanlı İmparatorluğu’nun son devirlerinde yaşanan iç karışıklıkların ve dış baskıların bir yansıması olarak tarih sahnesinde dramatik bir biçimde son bulmuştur.
Mustafa Kemal Atatürk ise stratejik bir deha olarak Anadolu topraklarına odaklanmış, Kurtuluş Savaşı’nın ana amacını Misak-ı Ulusal hudutları çerçevesinde belirlemiştir. Atatürk, Anadolu’nun sığınılacak son vatan olduğunu görmüş ve Türk ulusunun öz gücüne dayanarak bağımsızlık çabası yürütmüştür. 1919’da Samsun’a çıkarak başlattığı kurtuluş hareketi, ulusal bağımsızlığı temel alarak Anadolu ve Trakya’nın bir ortada tutulmasını hedeflemiş ve bunu başarmıştır.
Mustafa Kemal Atatürk ve arkadaşları, İttihat ve Terakki’nin ulusal bağımsızlık ve çağdaşlaşma dileğini miras alıp, lakin onun yanılgılarından ders çıkararak Türkiye Cumhuriyeti’ni inşa ettiler.
Dünyada o periyotta yükselen milliyetçilik akımları, Osmanlı İmparatorluğu’nda büyük bir dönüşüme neden olmuş, bilhassa Balkanlar ve Arap topraklarında imparatorluğu sarsan tesirler doğurmuştur. Fransız Devrimi’nin ulusal bağımsızlık ve özgürlük ülküleri, Osmanlı’nın çok uluslu yapısında bağımsızlık hareketlerini körükleyerek Sırplar, Bulgarlar, Yunanlar, Macarlar ve Arnavutlar üzere kümelerin imparatorluktan kopma gayretlerini güçlendirdi. Tıpkı halde, 19. yüzyılın sonlarında süratle yükselen Arap milliyetçiliği de Osmanlı’nın Arap nüfusunun ağır olduğu bölgelerde bağımsızlık arayışlarını tetikledi. Tüm bu isyanlar, Osmanlı’nın Balkanlar ve Arap topraklarında hâkimiyetini zayıflattı ve bu süreçler, genç Cumhuriyet’in kurucu takımları için ders niteliğinde oldu.
Bu idealist subaylar, Osmanlı’nın çöküş sürecinde milliyetçilik dalgasının ve dış güçlerin desteklediği isyanların devlet üzerinde nasıl yıkıcı tesirler yarattığını şahsen yaşadılar. Tüm bu acı deneyimler, Türkiye Cumhuriyeti’nin laik, bağımsız ve demokratik bir temelde inşa edilmesinin gerekliliğini ortaya koydu. Cumhuriyet’in kurucusu Atatürk, ulusal egemenlik, laiklik ve bağımsızlık prensipleriyle Türkiye’yi çağdaş bir devlet olarak inşa etmeye yöneldi; Cumhuriyet’in temelleri, Osmanlı’nın dağılma sürecinden alınan derslerle atıldı.
Türkiye Cumhuriyeti, sadece askeri zaferle değil, eğitim, adalet ve ekonomik kalkınma maksatlarıyla şekillendi. Bu devlet, Atatürk ve silah arkadaşlarının ulusal kurtuluş gayretinden doğmuş, onların vizyonuyla demokratik temellerle kurulmuştu. 23 Nisan 1920’de TBMM’nin açılması ve 29 Ekim 1923’te Cumhuriyet’in ilan edilmesi, Atatürk’ün Batı’nın aydınlanma pahalarını içselleştirip “Batıcı” olmadan çağdaş bir devlet oluşturma gayretinin tepesiydi.
Cumhuriyet’in ıslahatları, tesadüfen yapılmamıştı; bayanlara seçme ve seçilme hakkı tanınması, Tevhid-i Tedrisat Kanunu ile eğitim birliğinin sağlanması, harf ve kılık-kıyafet ihtilalleri üzere adımlar, toplumu dönüştürme emeliyle atılmış büyük adımlardı. Atatürk ve İnönü, Cumhuriyet’i demokrasiyle taçlandırırken bayana yer vererek toplumsal eşitliğin temellerini attılar. Karma iktisat ve devletçilik siyasetleri ise ülkenin kendi kendine yetebilmesi içindi; çünkü o devirde Türkiye, ipliğini dahi ithal eden bir devletti. “Asılacaksan İngiliz sicimiyle asıl,” kelamı, ekonomik bağımsızlığın değerini yansıtan acı bir deyişti.
Cumhuriyet’in ayakta kalabilmesi ve toplumun kalkınması ismine gerçekleştirilen ihtilal, Atatürk’ün vizyonunu yansıtarak eğitim, toplumsal eşitlik ve laiklik alanında esaslı ıslahatlar olarak öne çıkmıştır. Bayanlara seçme ve seçilme hakkı verilmesi, kıyafet ihtilali, halifeliğin kaldırılması, eğitim-öğretim birliğinin sağlanması, Latin alfabesine geçiş üzere adımlar, Türkiye’yi çağdaş bir toplum yapısına kavuşturma yolunda atılan mert ve ilerici adımlardı. Bu ıslahatlar, Cumhuriyet’in kurumsal temellerini oluşturarak bağımsızlık ve kalkınma vizyonunu destekledi.
Ancak sonraki devirlerde bu altyapı giderek zayıflatıldı. Köy Enstitüleri’nin kapatılması, askeri ve sivil eğitim kurumlarının zayıflatılması, eğitimde liyakat sisteminin erozyona uğraması… Cumhuriyet’in birinci yıllarında hedeflenen bağımsızlık ve kalkınma vizyonu, vakitle, adım adım kurumsal çöküş ve siyasi çıkarların gölgesinde aşındı. Sonuç olarak, bugün karşı karşıya olduğumuz güvenlik ve istikrar meseleleri, Cumhuriyet’in sağlam temellerini yıpratan bu tarihî süreçlerin acı bir sonucudur.
Özellikle Köy Enstitüleri’nin kapatılması, Demokrat Parti le birlikte askeri ortaokulların ve liselerin kapanması ve vakitle nitelikli eğitim kurumlarının giderek zayıflatılması Cumhuriyet’in eğitim ve toplumsal kalkınma amaçlarına büyük darbe vurdu. Köy Enstitüleri, kırsal nüfusu eğitimle buluşturmayı ve halkın üretkenliğini artırmayı hedefliyordu. Bu enstitülerde yetişen öğretmenler, köylere gidip hem eğitim hem de çağdaş tarım metotları konusunda şuur kazandırıyordu. Lakin, 1954’te bu kurumlar, “komunist yuvası” olarak lanse edildi ve “ideolojik tehdit” olarak görülüp kapatıldı. Cumhuriyet’in halkçı eğitim amacı bir kenara bırakıldı, eğitimde liyakat ve fırsat eşitliği prensipleri giderek zayıfladı. Sonuçta, Cumhuriyet’in kalkınma modelinin temel taşları kırıldı, ülke nitelikli insan kaynağını kaybetmeye başladı…
Yakın tarihe hakikat uzandığımızda, FETÖ, 1980’ler ve 1990’lardan itibaren askeri okullara, güvenlik ünitelerine, tüm devlet kurumlarına basamaklı olarak sızmış, hücre örgütlenmesiyle ahtapot üzere dört bir yanı sarmıştı. Bu ihmal, 15 Temmuz 2016’daki darbe teşebbüsüyle açığa çıktı ve geniş çaplı bir tasfiye hareketine yol açtı. Lakin o tarihten bu yana birçok operasyon gerçekleştirilmiş olsa da, örgütün tam manasıyla bitirilemediği görülüyor. Kimin nereden, ne vakit ortaya çıkacağı kestirim edilemiyor, zira ardındaki gücün ismi Amerika.
Örgüt lideri Fethullah Gülen’in mezar taşında bile kendi doğum yılı olarak Atatürk’ün vefat tarihi olan 1938’i yazdırması, FETÖ’nün sembollerle manipülasyon yapmaya devam ettiğinin bir örneği. Bu üzere sembolik ataklar, örgütün kitleleri manipüle etme konusundaki ısrarını gösteriyor. FETÖ, tarihe bırakılan bu semboller ve Amerika’nın güçlü dayanağıyla, Türkiye için hala bir tehdit ögesi olarak karşımıza çıkıyor.
Bu sürecin akabinde harp okullarının, askeri liselerin, askeri hastanelerin kapatılması, Türkiye’nin askeri disiplini ve liyakat temelli kadrolaşmasını zayıflattı. Kuleli üzere esaslı okulların kapanması, Cumhuriyet’in ordu geleneğini genç nesillere aktarma misyonunu sekteye uğrattı, asker hafızasının yitirilmesine yol açtı, ordunun nitelikli işçi kaynağını sınırladı.
Bu kurumsal çöküş süreci, Türkiye’nin PKK üzere dış dayanaklı yapılarla çabasını de zorlaştırdı. Yakın tarih boyunca atılan pek çok yanlış adım PKK’yı bölgesel bir tehditten stratejik bir araca dönüştürdü. Şayet Türkiye, demokrasiyi ve eğitim sistemini güçlü bir altyapıya kavuşturmuş olsaydı, bugün PKK üzere bir sorunun dış güçlerin elinde bir baskı aracı haline gelmesi bu kadar kolay olmayabilirdi. Sonuç olarak, Cumhuriyet’in temel pahaları ve kurumsal yapıları korunduğunda, Türkiye’nin bölgesel ve iç istikrarını sağlama gücü çok daha yüksek olurdu.
***
Atatürk, “Yurtta sulh, cihanda sulh” diyerek Cumhuriyet’in dış siyasetini barış prensibi üzerine kurmuş, savaşı “mecbur kalmadıkça bir cinayet” olarak nitelendirmiştir. “Komşularla sıfır sorun” telaffuzuyla yola çıkan mevcut hükümet ise neredeyse arbede etmediği tek bir komşu bırakmadı.
Bugün yaşanan ekonomik kriz, işsizlik, gelir adaletsizliği, sıhhatte yaşanan meseleler ve toplumsal çöküntüler, Cumhuriyet’in aydınlanma unsurlarına büsbütün aykırı düşen siyasetlerin sonucudur. 24 Ocak Kararları, 12 Eylül askeri darbesinin akabinde izlenen siyasetlerde yaşanan savrulma, 2002’de iktidara gelen bugünkü idarenin tabanını hazırladı.
Bugün iktidar, Cumhuriyet’in aydınlanma kıymetlerine karşı açık bir tavır sergileyerek bu kıymetlerle adeta bilek güreşi yapmaktadır…Cumhuriyet’in miras kurumlarının haraç mezat satılması ya da hak ettikleri değerin verilmemesi, Cumhuriyet bedellerinin maddi ve manevi olarak erozyona uğradığının somut bir göstergesidir. Tüm kazanımlarının peş peşe elden çıkarılması, Cumhuriyet’in kıymetlerine yönelik bir tehdit haline gelmiş durumda.
***
Cumhuriyet, yalnızca bir idare biçimi değildir; birebir vakitte kula kulluk etmeye son veren bir sistemdir. Yurttaşları devletin asli sahibi yapan, tüm vatandaşları eşit haklarla donatan bir sistemi tabir eder. Cumhuriyet, halkın iradesini temsil eden bir rejimdir. Siyasi partilerin adaylarını seçmesi ve sandığı halkın önüne koymasıyla şekillenen bu sistemde, millet iradesi direkt idareye katılır. Mustafa Kemal Atatürk, 1920’de TBMM’yi açarak halkın temsil gücünü, yani Cumhuriyet’i rejim olarak devreye sokmuştur. 1923’te Cumhuriyet’in ilanıyla ise bu idare biçiminin ismini koymuş, ihtilalin ruhunu ve gayesini somutlaştırmıştır.
Cumhuriyet, halkın eşitliğini savunmak ve her yurttaşın haklarını teminat altına almak manasına gelir. Atatürk’ün tabiriyle Cumhuriyet, “fikren, ilmen, bedenen kuvvetli, ahlaklı ve seciyeli muhafızlar” ister. Bu bedeller doğrultusunda onu korumak ve yaşatmak her jenerasyonun en temel vazifesidir. Cumhuriyet’i savunmak, halkın eşitliğini savunmak demektir.
Cumhuriyet, yalnızca bir idare formu değildir; aydınlanmadır, ömür biçimidir, kültürdür, liyakattir, birikimdir, hafızadır, onurdur, erdemdir, gelecektir.
Cumhuriyet’in temelleri, bağımsızlık uğraşının kuvvetli şartlarında inşa edildi; halkın iradesiyle ve Atatürk’ün öngörüsüyle şekillendi. Fakat bugün geldiğimiz noktada, bu bedellere karşı önemli ihlaller ve içi boşaltılmış bir miras görüyoruz. Atatürk, Nutuk’ta bir gün Cumhuriyet’in tehlikede olabileceğini, Türk milletini, “istiklal ve cumhuriyet hazinesinden yoksun etmek isteyecek dâhilî ve haricî bedhahların olacağını” belirtmiş ve milletin, ”Bir gün, fakru zaruret içinde harap ve bitap düşmüş” olma ihtimaline karşı gelecek kuşakları uyarmıştı. Bugün içinde bulunduğumuz şartlar, Atatürk’ün öngörüsünün doğruluğunu bir defa daha kanıtlıyor.
Belki Cumhuriyet’i kuran takımlar, bu mirasın bir gün yok sayılabileceğini hayal bile edemezdi. Lakin gelinen noktada, Cumhuriyet’i yine ayağa kaldırmak ve kıymetlerine sahip çıkmak başta gençlerin ve hepimizin vazifesidir. Bu gayret, iktidara yumuşayarak, karşılıklı normalleşerek, müzakere edilerek değil, tıpkı Kılıçdaroğlu’nun dediği üzere kararlılıkla çaba edilerek yürütülmelidir.
Atatürk’ün miras bıraktığı Cumhuriyet’in ışıltısını selamlayalım. Halkın iradesiyle kurulmuş özgür, demokratik ve laik bir geleceği selamlayalım. Aklı ve bilimi rehber edinen bir eğitim anlayışını selamlayalım. Sarayın gölgesinden çıkıp, halkın iradesini baş tacı eden o büyük ihtilali selamlayalım. Egemenliği kayıtsız kuralsız millete veren o nizamı selamlayalım.
Halkın yerine sarayın iradesinin, liyakatın yerine sadakatin, bilimin yerine dogmatik ezberlerin konmasına müsaade vermeyelim.
“Cumhuriyet fikren, ilmen, bedenen kuvvetli, ahlaklı ve seciyeli muhafızlar ister.” Geçmiş Cumhuriyet Bayramımız kutlu olsun! Bedeli ne olursa olsun…
Sadık ÇELİK
[email protected]